Giới thiệu dân tộc Kháng Việt Nam

Dân tộc Kháng là một trong những dân tộc thiểu số của Việt Nam. Họ được gọi là Kháng hoặc Mèo, sống chủ yếu ở các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Hà Giang và Điện Biên, vùng đất Tây Bắc nước ta.

Giới thiệu dân tộc Kháng Việt Nam

Người Kháng, còn được gọi là Xá Khao, Xá Xúa, Xá Đón, Xá Dâng, Xá Hộc, Xá Aỏi, Xá Bung, Quảng Lâm, là một dân tộc sống chủ yếu tại các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Hà Giang và Điện Biên thuộc vùng Tây Bắc Việt Nam, cũng như một số khu vực ở Lào. Họ là một trong 54 dân tộc của Việt Nam.

Người Kháng sử dụng ngôn ngữ Kháng, một ngôn ngữ thuộc ngữ tộc Môn-Khmer. Tuy nhiên, vị trí của ngôn ngữ Kháng trong nhánh Môn-Khmer vẫn chưa được xác định rõ ràng và có thể thuộc ngữ chi Khơ Mú hoặc ngữ chi Palaung.

Người Kháng sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa, chăn nuôi và đánh bắt cá. Họ có một văn hóa đặc trưng với nhiều nét tương đồng với dân tộc H’Mông, Tày và Thái nhưng vẫn giữ được nét riêng. Ngôn ngữ của người Kháng thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer.

Trong lịch sử, người Kháng đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển kinh tế xã hội của vùng Tây Bắc, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và thủ công mỹ nghệ. Tuy nhiên, như nhiều dân tộc thiểu số khác, người Kháng vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế, văn hóa và giáo dục, đòi hỏi sự quan tâm và hỗ trợ từ cộng đồng.

Dân số và địa bàn cư trú dân tộc Kháng

Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, người Kháng cư trú chủ yếu tại các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Yên Bái và Lào Cai thuộc vùng Tây Bắc Việt Nam. Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, dân số người Kháng ở Việt Nam là 13.840 người, cư trú tại 25 tỉnh, thành phố. Trong đó, các tỉnh Sơn La, Điện Biên và Lai Châu là nơi tập trung đông đảo người Kháng, chiếm 62%, 30,5% và 7% tổng số dân tộc này tại Việt Nam[4]. Tuy nhiên, các số liệu này chỉ mang tính tương đối do việc điều tra dân số của Việt Nam còn nhiều hạn chế và không thể đảm bảo độ chính xác tuyệt đối.

Tại Lào

Tại Lào, người Kháng được gọi bằng nhiều tên gọi khác nhau như Phong-Kniang, Pong 3, Khaniang, Kenieng, Keneng, Lao Phong với dân số ước tính khoảng 1.000 người (số liệu theo Wurm và Hattori, 1981). Các vùng cư trú của người Kháng ở Lào tập trung ở các tỉnh Xieng Khouang, Khammouane và Savannakhet. Tuy nhiên, số liệu này cũng chỉ mang tính tương đối do Lào cũng chưa thực hiện được điều tra dân số toàn quốc.

Đặc điểm kinh tế dân tộc Kháng

Người Kháng truyền thống làm rẫy theo phương pháp chọc lỗ tra hạt, trồng nhiều lúa nếp làm lương thực chính. Hiện nay, một số địa phương đã chuyển sang sử dụng cày bừa đất, gieo hạt, có ruộng bậc thang nhưng không nhiều. Ngoài ra, họ còn chăn nuôi gà, lợn, trâu. Đồ đan như ghế, rổ, rá, nia, hòm, gùi và thuyền độc mộc kiểu đuôi én là những đồ dùng thông thường của người Kháng. Họ thường sử dụng loại gùi một quai, đeo qua trán. Người Kháng trồng bông rồi đem bông đổi lấy vải và đồ mặc của người Thái.

Đặc điểm văn hóa dân tộc Kháng

Theo phong tục của người Kháng, người chết được chôn cất chu đáo. Trên mộ, có nhà mồ và các đồ vật dành cho người chết như hòm đựng quần áo, giỏ cơm, ống hút rượu, bát, đũa… Phía đầu mộ chôn một cột cao 4-5 mét, trên đỉnh có con chim gỗ và treo chiếc áo của vợ hay chồng người chết.

Người Kháng có quan niệm mỗi người có 5 hồn, trong đó hồn chính nằm ở đỉnh đầu và 4 hồn khác nằm ở tứ chi. Khi chết, mỗi người sẽ biến thành “ma ngắt” ngụ ở 5 nơi khác nhau. Hồn chủ sẽ trở thành ma ở nhà, chỗ thờ tổ tiên là “ma ngắt nhá”, hồn tay phải sẽ trở thành “ma ngắt kỷ” ở thiên đàng, hồn tay trái sẽ ở gốc cây làm quan tài và trở thành “ma ngắt hóm”, hồn chân phải sẽ ở nhà mồ và trở thành “ma ngắt mơn”, còn hồn chân trái sẽ lên trời và trở thành ma trời là “ma ngắt xừ ù”.

Đặc điểm nhà cửa dân tộc Kháng

Người Kháng thường sống trong nhà sàn với mái kiểu mu rùa và hai cửa ra vào ở hai đầu nhà. Nhà được xây dựng bằng gỗ, với 3 gian 2 chái và hai cửa sổ ở hai vách bên. Trước đây, mái ở hai đầu thường được làm thẳng, nhưng hiện nay nhiều nơi đã chuyển sang làm mái kiểu rua như nhà Thái Đen. Mỗi nhà có hai bếp lửa, một để nấu ăn hàng ngày và một để sưởi ấm và nấu đồ cúng khi bố mẹ chết.

Trang phục dân tộc Kháng

Phong cách trang phục của người Kháng có nét đặc trưng riêng, tuy nhiên không giống hoàn toàn với phong cách Thái Đen. Phụ nữ thường nhuộm răng đen và ưa chuộng ăn trầu.